581w
مۇھسىن
(Hi No. 1373973)
※ ھېكمەتلەر يىغىندىسى※ ∴∴ كىشى ئىلىم ئۆگىنىشتە داۋام ئېتىۋاتقان پەللىدە ئالىمدۇر .«ئالىم بولدۇم ، ئەمدى يېتەرلىك » دەپ خۇلاسە چىقارغان چېغىندىن باشلاپ جاھىلدۇر. ــ ئابدۇللاھ ئىبىن مۇبارەك ئاللاھ تائالا ھەر زاماندا ئۆلىمالارنى ئۇشبۇ زامان خەلقىنىڭ ئەمەللىرىگە مۇناسىپ سۆزلەر بىلەن سۆزلىتىدۇ. _ ئەبۇ تارۇب نەخشابىي كىشىنىڭ ئالىم بولىشىغا ئاللاھ تائالادىن قورقۇش ، ئىلىمسىز قېلىشىغا بولسا ئىلىمىگە مەغرۇرلىنىش كۇپايە. _ مەسرۇق ئىلىم ئېلىڭلار. ئىلىم بىلەن بىرگە خاتىرجەملىك ھەم مۇلايىملىقنىمۇ ئۆگىنىڭلار . سىلەرگە تەلىم بېرىۋاتقان كىشىگە ئىززەتتە بولۇڭلار. سىلەردىن تەلىم ئېلىۋاتقان كىشىلەر ھەم ھۆرمەتتە بولۇشسۇن. جەبىر قىلغۇچى ئالىملاردىن بولماڭلار ، ئىلىمىڭلار جاھىللىقىڭلار ئۈستىگە قۇرۇلغان بولمىسۇن. _ئەلى ئىبىن ئەبۇ تالىب ئىلىمنى پۇرسەت بولسىلا ئۆگىنىۋېرىش كېرەك ، چۈنكى ئىلىم زۆرۈر بولغان پەيىتتە پۇرسەت تېپىلمايدۇ. _ئابدۇللاھ ئىبىن مەسئۇد ئىلىمنىڭ ھەممىسى دۇنيادۇر ، ئاخىرەت بولسا ئۇنىڭغا ئەمەل قىلىشتۇر . ئىخلاس بىلەن قىلىنغان ئەمەلدىن باشقا ھەممە ئەمەل بىھۇدىدۇر. _ سەھىل ئىبىن ئابدۇللاھ تۇستەرىي ئىزدەنمەي ئۆگىنىدىغان شاگىرت قاناتسىز قۇش. _ سەئىدى شىرازى گۇناھ قىلىش ئىلىمنىڭ بەرىكىتىنى كەتكۈزۈپ ، ئىلىمنى ئۇنتۇلدۇرىدۇ. _ ئابدۇللاھ ئىبىن مەسئۇد بارلىق ئىبادەتلەرنىڭ ئەڭ پەزىلەتلىكلىكى ئىلىم بىلەن قوشۇلۇپ كەلگىنىدۇر. ــ ئەبۇ ئىسھاق زوھرۇرىي سىلەر خالىغانچە ئىلىم ئۆگىنىۋېرىڭلار .ئاللاھقا قەسەمكى ئەمەل قىلمىغۇچە ئاللاھ سىلەرگە ئۆگەنگىنىڭلار ئۈچۈن ئەجىر بەرمەيدۇ . ئەخمەقلەر ھىممىتى رىۋايەت قىلىش ، ئۆلىمالار ھىممىتى رىئايە قىلىشتۇر. ــ ھەسەن بەسرىي ئىلمگە ئەمەل قىلمىغان ئالىم باشقىنى كىيىندۈرگەن ھالدا ئۆزى يالىڭاچ قالغان زىققا(پوفايكا ،كىيىم كىچەك توقۇيدىغان زىق،ئەسۋاپ) ئوخشايدۇ. ـــ ئەبۇ ھامىد ئەل غەززالى كىم قۇرئاننى ياد ئالسا قەدرى ياخشى بولىدۇ ، كىم ئۇنىڭ مەنالىرىنى ئاڭلىسا دەرىجىسى يۇقىرى بولىدۇ ، كىم ھەدىسنى يادلىسا دەرىجىسى كۆتۈرۈلىدۇ، كىم ئەرەبچىنى ۋە شەرىئەتنى ئۆگەنسە تەبئىتى تىرەنلىشىدۇ . كىم نەپسىنى ساقلىمىسا ئۇنىڭغا ئىلىم پايدا بەرمەيدۇ . ــ ئىمام شافىي ئىلىمنى ئەمەل ئۈچۈن ئۆگىنىڭلار .كۆپ ساندىكى ئادەملەر ئىلىملىرى تاغدەك ، ئەمەللىرى زەررىدەك بولۇپ قېلىپ خاتالىشىدۇ. ــ ئىبراھىم ئەدھەم سىز ئىلىمگە بار – يوقىڭىزنى بەرمىگۈچە ئۇ سىزگە بىرەر نەرسە بەرمەيدۇ. ــ ئەبۇ ھامىد ئەل غەززالىي بۇ دۇنيادا ئىلىمگە ئەمەل قىلمىغان ئالىملار ئەڭ كۆپ پۇشايمان يەيدىغان كىشىلەردۇر. ــ ئىبراھىم ئىبىن ئۇيەينا جاھىل كىشى بورانغا ئوخشايدۇ ، ئاۋازى قاتتىق كۈچلۈك ، ئەمما ئىچى بوشتۇر. ــ سەئىدي شىرازىي ئالىملارنىڭ جازاسى – قەلىبلىرىنىڭ ئۆلگىنىدۇر ، قەلبىنىڭ ئۆلىشى بولسا ئىلىمى ۋە قىلغان ئەمەللىرى بالا تۇرۇپ دۇنياۋى نىيەتلەر كويىدا يۈرگىنىدۇر. __ھەسەن بەسرىي بىلىم بارچە كۈلپەتلەرگە قالقاندۇر. ــ ئەبۇ ئابدۇللاھ رۆداكىي تىرىكلىك ئىلىم بىلەن بولۇر ، راھەت مەرىفەتتە بولۇر ، لەززەت ئاللاھنىڭ زىكرىدە بولۇر. ــ ئەبۇ يەزىد بەستامىي ھازىر ئوقۇ ، چۈنكى قەبرىدە ئوقۇيالمايسەن. ــ زۇبەرىي كۇندۇزەلىپ ئىلىم تەلەپ قىلىڭلار ، پەقەت ئىلىمنىلا مۇلايىملىق بىلەن يۇشۇرۇڭلار . ــ ھەسەن بەسرىي ئىككى كىشى چىقارغان پىتنىنى ھەتتا شەيتانمۇ چىقىرالمايدۇ ، ئۇلار ـ دۇنيا ھىرسىگە بېرىلگەن ئالىم ۋە ئىلىمسىز سوپى . ــ ئەبۇل ھەسەن خاراقانىي ئەفلاتۇندىن سورىدى :«ئوقۇش – ئۆگىنىش ئۇزارغانسىرى ئىززەت ۋە ھۆرمەتتە بولامدۇ؟» ئەفلاتۇن جاۋابەن دېدى :«جاھىللىق نوقسان دەپ ھېسابلانغا قەدەر .» ــ جالالىدىن دەۋۋاني ئەمەلدە قوللىنىلمايدىغان بىلىم جانسىز تەنگە ئوخشايدۇ. بىلىم دەرەختۇر ، ئەمەل بولسا ئۇنىڭ مىۋىسى ….مىۋە بەرمەيدىغان شاخ كىسەلدۇر . ــ ھۈسەنىي ۋايىز كاشىفىي كىشى تۆت تۈرلۈك ئىش بىلەن ئىسلامدىن چىكىتىدۇ: بىلگىنىگە ئەمەل قىلمىسا ؛ بىلمىگىنىگە ئەمەل قىلسا ؛ بىلمىگىنىنى ئىزلىمىسە ؛ بىلىش ۋە ئۆگىنىشكە ئىنتىلگەن ئادەملەرگە زەربە بەرسە (يەنى ئۆزى بىلمەيدۇ، ئۆزگىنىمۇ بىلىشكە يول قويمايدۇ) ــ ئەبۇ مۇھەممەد فەزل كىچىنىڭ بىر قىسمىدا ئىلىم مۇزاكىرسى بىلەن مەشغۇل بولۇش مىڭ كىچىنى پۈتۈنلەي ئۇيقۇسىز ئۆتكۈزگەندىن ئەۋزەلراقتۇر. ــ ئابدۇللا ئىبىن ئابباس كىشىلەر ئازغىنە ئالغان ئىلمىگە خۇرسەن بولۇشى ئىلىمدىن نىسىۋىدۇر ، بىرەر نەرسىنى ئۇنۇتقىنىدا خاپا بولۇشى ئىلىمنىڭ شاراپىتىگە يىتەرلىك دەلىللدۇر. ــ ئىمام شافىي ئالىملار ھۆرمەتكە لايىق بۈيۈك ئىنسانلاردۇر . ئىلىم بىلەن مۇستەھكەملەنمىگەن ھەر قانداق ئۇلۇغلۇقنىڭ ئاقىۋىتى خارلىقتۇر.
